Ғарб ахлоқининг фожеаси бўлган татуировка таит тилидан олинган бўлиб, ҳалигача айрим халқлар учун “та” – расм, “аtoua” – илоҳ деган маънони англатади. Яванликлар ва полинезияликлар тилида “тату” – “яра”, “ярадор” сўзи ўрнида қўлланилади. Улар ўз халқини бундай жирканч иллатлардан муҳофаза қилиш мақсадида эҳтиёт чораларини кўриб қўйган. Хўш, бизда-чи? Татуировкани маданиятимизга қандай алоқаси бор? Тарихий китобларда ёзилишича, татуировка ашаддий жиноятчиларни жазолаш мақсадида ишлатилган восита ҳисобланади. Илгари буни фақат қамалганларда учратардик. Энди-чи, бошқалар ҳам ўз баданлари, ҳатто юзи, бошларигача турли расм, ёзувлар чиздириб олгани маънавий қашшоқликдан бошқа нарса эмас.

Мода тез ўзгаради. Эсланг, бир пайтлар сочи узун қизлар замоннинг олди гўзаллари саналган. Кийинишлари ҳам одми. Табиат берган ҳуснга қаноат қилган. Ҳозир бутун дунёда инсон саломатлигига зарар келтирадиган сунъий воситалардан воз кечиляпти. Масалан, Америка Қўшма Штатларида татуировканинг инсон саломатлигига зарари кўпайиб кетаётганидан чеклов жорий қилинган. Америка қон банклари ассоциацияси ва Америка Қизил Хоч ташкилоти татуировка қилган донарлардан бир йил ичида қон қабул қилмайди. Чунки шу давр ичида зарарли иллатнинг салбий жиҳатлари ўзини намоён қилиши мумкин. Африканинг тату-салонларида ҳатто оддий хинани татуировка учун ишлатиш тақиқланган. Ундан фақат соч бўёғи сифатида фойдаланилади. Бизда бу ишлар гоҳ яширин, гоҳ ошкор жойларда давом этиб келяпти. Бунга ойинаи жаҳон орқали сурункасига намойиш этилаётган турк, ҳинд, корейс сериаллари сабаб бўляпти. Уларда шарм, ҳаё тушунчалари “ўзига хос”. Шармандали саҳналар кўп. Маънавий, ахлоқий жиҳатдан аллақачон айниб кетган сериалларни кўриб, “ғарбона эстетик дид” асосида “тарбияланган” ёшлар кўпроқ татуировкани ўзида синаб кўряпти.

Қизлар гўзаллик салонларида борганда, йигитлар татуировка урдираётганда эҳтиёт бўлишлари керак. Татуаж ва татуировка игнаси қиммат туради. Ўзим гувоҳ бўлганман, кўпчилик татуировка усталари пулни тежайман, деб битта игнани бир неча кишига ишлатади. Бу Вич юқиш эҳтимолини кучайтиради. Эсимда, бир марта тўйидан бир кун олдин келин қош-кўзини игна билан чиздиргани келган. Шунда татуаж устасининг игнаси бехосдан мижознинг кўзига тегиб, кўр қилиб қўйган. Келиннинг тўйи бузилди. Ҳамкасбимиз қамалди.

Татуировка инсон саломатлиги учун жуда зарар. Татуаж ва татуировкага кетадиган ҳамма нарса четдан кириб келади. Кўпинча сартарошлар иш асбобини янгиламайди. Шундан қанча юқумли касалликлар келиб чиқяпти. Кўпчилик боди-арт (рангли татуировка)ларга ишқивоз. Татуировканинг бўёғи фалон сўмга сотиб олинган билан у қандай шароитда тайёрлангани, таркибида нима борлигини ҳеч ким билмайди. Бу қонга киргандан кейин ҳар хил тошмаларни келтириб чиқаради. Қандли диабет, гипотетни кучайтиради. Татуировка лазер нурлари ёрдамида ўчирилади. Нурланиш касаллиги қандай оқибатларга олиб келишини ҳамма билади. Бу танада ҳар хил ўсимталарни ривожлантиради. Қизларни фарзанд кўриш бахтидан мосуво қилади.

Илгари юзи, баданида бирор нуқсони борлар ўша жойини косметик воситалар билан яшириб беришимизни сўраб келарди. Бу ҳам авж олиб кетди. Кўпчилик олти ой ёки бир-икки йилга қош, кўз, лабларини татуаж қилдиради. Булар орасида ўсмирлардан тортиб, эллик-олтмиш яшар кампирларгача бор. Ҳозир ажинларни қисқартириш учун юзни қотирадиган дориларгача чиқиб кетди. Энг ачинарлиси, ўн саккизга кирган қизлар ҳам қиляпти. Яқинда бир ҳамкасбимиз ёшгина мижозни юзини қотираман, деб томирига нотўғри укол қилиб, юзини қийшайтириб қўйди. Кўпчилик гўзаллик салонларига яхши ниятда келади. Лекин сунъий воситалардан эҳтиёт бўлиш керак. Оддийгина улама сочларнинг ҳар бир толаси бошга темир ёрдамида қистирилади. Агар муддати олти ой бўлса, шунчагача бошга ҳаво тегмайди. Оқибатда, бор соч ҳам тўкилиб кетади. Тўғри, сочларни чиройли турмаклаб, қош-кўзга қараб юришнинг ёмон томони йўқ. Лекин баданга татуировка чиздираман ёки лабни шиширтираман, деб инсон ўзига зулм қилиши керак эмас. Айниқса, татуажчилар ўз мижозларига қоқшол, сил ва ҳатто ОИТС касалликларини юқтириб қўйиши мумкин. Бундай нохуш ҳолатлар фақат гўзаллик салонларида эмас, ҳатто соғломлаштириш клубларида ҳам бор. Уларнинг рекламаларидаги бақувват кўринган йигитларнинг кўпчилиги сунъий йўл яъни, дори-уколлар билан билакларини шиширади. Буларнинг ҳаммаси вақтинчалик. Таъсири кетгач, саломатликка зиён келтиради.

Нигора ОЛИМОВА,

косметолог-биолог.