Foto: Reuters

AQSH Davlat kotibi Marko Rubio mamlakat tashqi siyosatini keskinlashtirishda asosiy shaxsga aylandi. “Financial Times” nashrining yozishicha, aynan u prezident Donald Trampning Rossiyaga nisbatan pozitsiyasi oʻzgarishiga taʼsir qilgan. “Respublikachi kalxatlar” bosimi kuchayib borayotgani fonida prezident yangi sanksiyalar, tariflar tahdidi va Kiyevga qurol yetkazib berish haqida gapira boshladi.

Nashrning yozishicha, Rubio har kuni ham prezident, ham Oq uy xodimlari bilan maslahatlashadi. Uning sobiq yordamchisi nashrga Trampning tashqi siyosatini oʻzgartirishda aynan Davlat kotibining maslahati muhim boʻlganini aytgan.

“Yumshoq kuch”dan qattiq pozitsiyaga

Davlat departamentiga qoʻshilganidan soʻng, avval immigratsiya qonunchiligini isloh qilish va xalqaro munosabatlarda yumshoq kuchni qoʻllab-quvvatlagan Rubio oʻz yondashuvini keskin oʻzgartirdi. Nashr maʼlumotlariga koʻra, u AQSHning Xitoy, Eron, Venesuela va Rossiyaga nisbatan qattiq pozitsiyasining asosiy mafkurasiga aylandi. Uning atrofidagi manbalarning taʼkidlashicha, aynan Rubio Oq uy tashqi siyosat kun tartibini har kuni shakllantirib, prezident pozitsiyasiga bevosita taʼsir qiladi.

Davlat kotibining sobiq yordamchisiga koʻra, Rubioning maslahati AQSHning “faol va qatʼiy” tashqi siyosatini qaytarishda hal qiluvchi ahamiyatga ega boʻldi. U, shuningdek, AQSH Xalqaro taraqqiyot agentligi (USAID)ning qayta ishga tushirilishini nazorat qildi: agentlik fuqarolik jamiyatiga oldingi yordam oʻrniga, “milliy suverenitet” asosida AQSH manfaatlarini ilgari surish yoʻnalishini oʻzgartirdi.

Rubio, shuningdek, Davlat departamentida tozalashni va muhojirlarga nisbatan ritorikani qayta boshlashni, chegara nazoratiga urgʻu berishni va koʻp tomonlama kelishuvlarni rad etishni boshladi. Shu fonda u Rossiyaga qarshi ritorikasini ham kuchaytirdi.

Trampning doirasi

Tashqi siyosatdagi oʻzgarishlar Trampning oʻz bayonotlarida allaqachon sezilmoqda. Iyul oyi oʻrtalarida u Rossiyadan keladigan tovarlarga va u bilan savdo qiluvchi mamlakatlar mahsulotlariga “taxminan 100 foiz” bojlar joriy etish bilan tahdid qilgan. Bu Ukrainadagi mojaroni 50 kun ichida hal qilishda “sezilarli taraqqiyot” kuzatilmasa, yuz berishi kerak.

Bundan tashqari, Tramp Kiyev uchun pulini Yevropa Ittifoqi davlatlari toʻlash sharti bilan qurol-yarogʻlarning yangi partiyasini eʼlon qildi. Shu bilan birga, u bu Ukrainani avtomatik qoʻllab-quvvatlashni anglatmasligini taʼkidladi: “Bu biz uning tarafidamiz, degani emas”.

“Financial Times” maʼlumotlariga koʻra, bunday ritorika maʼmuriyat ichidagi bir necha oylik ishlardan soʻng mumkin boʻlgan. Ilgari AQSH prezidenti Rossiyaga nisbatan keskin hujumlardan qochgan, ammo hozir, nashr taʼkidlaganidek, “yoʻnalish hali yakunlanmagan boʻlsa ham, ohang oʻzgarmoqda”.

Rossiyaga qarshi kurs ortida yana kim turibdi

“Financial Times” va “The Telegraph” nashrlarining yozishicha, prezidentning oʻz lavozimini oʻzgartirishi nashr “kalxatlar” deb ataydigan yuqori martabali respublikachilar guruhining bosimi natijasi boʻlgan. Rubiodan tashqari uning tarkibiga Ukraina boʻyicha maxsus vakil Keyt Kellog ham kiradi. Yil boshidan buyon ushbu guruh Moskvaga nisbatan qatʼiyroq yoʻnalish gʻoyasini ilgari surmoqda.

Ularning fikricha, AQSH “muzokaralar olib borish”ga urinishdan koʻra, shartlarni aytib berishga qodir yetakchi rolini qayta tiklashi kerak. Ular sanksiyalar bosimini oshirish, tarif siyosatini kuchaytirish va Ukrainani bilvosita boʻlsada, Yevropa ittifoqchilari orqali faol qoʻllab-quvvatlashni talab qilmoqda.

Ayni paytda, Tramp, “Financial Times” manbalari taʼkidlaganidek, qattiq bayonotlar va ehtiyotkor harakatlar oʻrtasida muvozanatni saqlashga harakat qilmoqda. U Putinga boʻlgan shaxsiy xayrihohligidan voz kechmaydi, lekin oʻz atrofidagilar bosimi ostida u tobora ultimatumlar tilida gapirmoqda.