Фото: Reuters

АҚШ Давлат котиби Марко Рубио мамлакат ташқи сиёсатини кескинлаштиришда асосий шахсга айланди. “Financial Times” нашрининг ёзишича, айнан у президент Дональд Трампнинг Россияга нисбатан позицияси ўзгаришига таъсир қилган. “Республикачи калхатлар” босими кучайиб бораётгани фонида президент янги санкциялар, тарифлар таҳдиди ва Киевга қурол етказиб бериш ҳақида гапира бошлади.

Нашрнинг ёзишича, Рубио ҳар куни ҳам президент, ҳам Оқ уй ходимлари билан маслаҳатлашади. Унинг собиқ ёрдамчиси нашрга Трампнинг ташқи сиёсатини ўзгартиришда айнан Давлат котибининг маслаҳати муҳим бўлганини айтган.

“Юмшоқ куч”дан қаттиқ позицияга

Давлат департаментига қўшилганидан сўнг, аввал иммиграция қонунчилигини ислоҳ қилиш ва халқаро муносабатларда юмшоқ кучни қўллаб-қувватлаган Рубио ўз ёндашувини кескин ўзгартирди. Нашр маълумотларига кўра, у АҚШнинг Хитой, Эрон, Венесуэла ва Россияга нисбатан қаттиқ позициясининг асосий мафкурасига айланди. Унинг атрофидаги манбаларнинг таъкидлашича, айнан Рубио Оқ уй ташқи сиёсат кун тартибини ҳар куни шакллантириб, президент позициясига бевосита таъсир қилади.

Давлат котибининг собиқ ёрдамчисига кўра, Рубионинг маслаҳати АҚШнинг “фаол ва қатъий” ташқи сиёсатини қайтаришда ҳал қилувчи аҳамиятга эга бўлди. У, шунингдек, АҚШ Халқаро тараққиёт агентлиги (USAID)нинг қайта ишга туширилишини назорат қилди: агентлик фуқаролик жамиятига олдинги ёрдам ўрнига, “миллий суверенитет” асосида АҚШ манфаатларини илгари суриш йўналишини ўзгартирди.

Рубио, шунингдек, Давлат департаментида тозалашни ва муҳожирларга нисбатан риторикани қайта бошлашни, чегара назоратига урғу беришни ва кўп томонлама келишувларни рад этишни бошлади. Шу фонда у Россияга қарши риторикасини ҳам кучайтирди.

Трампнинг доираси

Ташқи сиёсатдаги ўзгаришлар Трампнинг баёнотларида аллақачон сезилмоқда. Июль ойи ўрталарида у Россиядан келадиган товарларга ва у билан савдо қилувчи мамлакатлар маҳсулотларига “тахминан 100 фоиз” божлар жорий этиш билан таҳдид қилган. Бу Украинадаги можарони 50 кун ичида ҳал қилишда “сезиларли тараққиёт” кузатилмаса, юз бериши керак.

Бундан ташқари, Трамп Киев учун пулини Европа Иттифоқи давлатлари тўлаш шарти билан қурол-яроғларнинг янги партиясини эълон қилди. Шу билан бирга, у бу Украинани автоматик қўллаб-қувватлашни англатмаслигини таъкидлади: “Бу биз унинг тарафидамиз, дегани эмас”.

“Financial Times” маълумотларига кўра, бундай риторика маъмурият ичидаги бир неча ойлик ишлардан сўнг мумкин бўлган. Илгари АҚШ президенти Россияга нисбатан кескин ҳужумлардан қочган, аммо ҳозир, нашр таъкидлаганидек, “йўналиш ҳали якунланмаган бўлса ҳам, оҳанг ўзгармоқда”.

Россияга қарши курс ортида яна ким турибди

“Financial Times” ва “The Telegraph” нашрларининг ёзишича, президентнинг ўз лавозимини ўзгартириши нашр «калхатлар» деб атайдиган юқори мартабали республикачилар гуруҳининг босими натижаси бўлган. Рубиодан ташқари унинг таркибига Украина бўйича махсус вакил Кейт Келлог ҳам киради. Йил бошидан буён ушбу гуруҳ Москвага нисбатан қатъийроқ йўналиш ғоясини илгари сурмоқда.

Уларнинг фикрича, АҚШ “музокаралар олиб бориш”га уринишдан кўра, шартларни айтиб беришга қодир етакчи ролини қайта тиклаши керак. Улар санкциялар босимини ошириш, тариф сиёсатини кучайтириш ва Украинани билвосита бўлсада, Европа иттифоқчилари орқали фаол қўллаб-қувватлашни талаб қилмоқда.

Айни пайтда, Трамп, “Financial Times” манбалари таъкидлаганидек, қаттиқ баёнотлар ва эҳтиёткор ҳаракатлар ўртасида мувозанатни сақлашга ҳаракат қилмоқда. У Путинга бўлган шахсий хайриҳоҳлигидан воз кечмайди, лекин ўз атрофидагилар босими остида у тобора ультиматумлар тилида гапирмоқда.