Лос-Аламос миллий лабораторияси олимлари «EPBDxDNABERT-2» деб номланган янги сунъий интеллект моделини ишлаб чиқишди. Ушбу модел ДНК ва ген бошқарув омиллари ўртасидаги ўзаро таъсирни аниқлаб беришга қаратилган. Модел «ДНК нафас олиши» жараёнини ўрганиш орқали генлар фаолиятини яхшироқ тушуниш ва янги дорилар ишлаб чиқиш имкониятини тақдим этади. Бу тадқиқот натижалари «Nucleic Acids Research» журналида чоп этилган.

ДНК инсон тўқималаридаги барча жараёнларни бошқарувчи генетик коддир. Ундаги маълумотлар ген ёзуви факторлари орқали бошқарилади. Бу эса жараён ҳужайраларнинг ўсиши ва фаолияти учун муҳимдир. «EPBDxDNABERT-2» моделини яратиш орқали олимлар генетик фаолиятга оид мураккаб жараёнларни яхшироқ аниқлашга эришишди. Маълум бўлишича, бу, хусусан, ракка қарши янги дорилар яратишда муҳим аҳамият касб этади.

Тадқиқотчилар моделни 690 та генетик тадқиқот натижаларига асосланган маълумотлар устида ўқитишди. Ушбу модел 660 дан ортиқ ген ифодаланишини бошқарувчи омилларини аниқлашда аниқликни 9,6% га яхшилади. Бу эса генетик жараёнларни таҳлил қилишда катта қадам дейиш мумкин.

«EPBDxDNABERT-2» нафақат ДНКнинг ҳаётий циклини ўрганиш, балки ген ёзуви факторлари боғланувчи ДНК участкалари тузилишини таҳлил қилишда ҳам муҳим восита бўлади. Бу жараёнларни аниқлаш генлар фаолияти ва ҳужайралар ривожини тушуниш учун калит ҳисобланади. Ушбу модел илмий асосда аниқланган маълумотларни янада ишончли таҳлил қилишга хизмат қилади.

Модел Лос-Аламос лабораториясининг замонавий суперкомпьютерлари орқали синовдан ўтказилди. Бу модел нейрон тармоқларга ўхшаш ишлайди ва генетик маълумотларни аниқлаш учун мураккаб алгоритмлардан фойдаланади. Шу орқали генлар фаолияти ва уларнинг бошқарув жараёнларини таҳлил қилиш янада самарали бўлди.

Ушбу инновация компютер орқали генетик тадқиқотларнинг янги босқичини бошлаб берди. «EPBDxDNABERT-2» модели нафақат илмий тадқиқотларда, балки инсон ҳаётини сақлаб қолиш учун мўлжалланган технологияларда ҳам қўлланиши мумкин. Бу технология дунё илмий жамоасининг биологик жараёнларни тушунишдаги муҳим қадамини акс эттиради.