Қарши шаҳридан автобусда Тошкентга йўл олдик. Автобус салони қулай, салқин, жоннинг роҳати. Маза қилиб кетаётган эдик, Самарқандга етганимизда қўққисдан автобус тўхтаб қолди. Ўчиб қолгани йўқ, юришга йўл йўқ. Ҳамма томонни автомобиль босиб кетган. Даҳшат “пробка”! Автобус ҳар минутда бир қадам юриб турибди. Соат миллари 23-30 кўрсатмоқда. Тун ярмига яқинлашганда ҳам “пробка” бўладими, дейсизми? Бўлар экан. Ҳамма томондан сигналлар янграмоқда, йўловчилар хуноб. Шу тариқа Самарқанд шаҳрида бир соат қолиб кетдик.

Бир соат қолиб кетган бўлсангиз, нима қипти, “пробка”да бу! Шунга шунчами, дегувчилар ҳам топилиб қолар. Айтиб қўяй: бу бир соат кўп нарсани ҳал этади. Масалан, ишга борувчилар, белгиланганидан бир соат кеч борадими? Қандайдир вазифалар кеч амалга ошириладими? Албатта, шундай. Ёки юк машиналарининг манзилга бир соат кечикиб бориши орқали қанча ишчилар бекор туришади. Нон, сут ва бошқа озиқ-овқат маҳсулотларини олиб бораётган юк автомобили бир соат кечикиши туфайли одамлар шунча вақт кутиб қолади. Бир соат автомобили беҳуда ишлагани боис, ҳайдовчи қанчадир ёқилғини исроф қилади. Буям иқтисодиётимизга катта зарар. Энг ёмони эса шу бир соатда Самарқанд осмонига қанча зарарли газ чиқиб, экологияни булғайди. Демак тирбандлик ижтимоий-иқтисодий ҳаётимизга анча-мунча салбий таъсир кўрсатмоқда. Фақат бунга биз эътибор қаратмаяпмиз, таҳлил қилмаяпмиз, холос.

Ўзбекистонда автомобиль саноати жадал ривожланиб бормоқда. Ўзимизнинг автомобилларни харид қилган қанчадан-қанча оилалар ўзини бахтли ҳисобламоқда. Бу яхши. Аммо автомобиль ишлаб чиқариш суръати ошгани сайин автомашиналар йўлларга сиғмай боряпти. Қанча автомобиль ишлаб чиқарилган бўлса, шунга яраша йўллар инфратузилмасини ҳам ўзгартириш керак, назаримда. Автомобиль кўпайгани сайин “пробка”лар вақти ҳам чўзилиб бормоқда. Бугун Самарқандда бир соат қолиб кетган бўлсак, орадан яна олти ой ёки бир йил ўтиб, икки-уч соат қолиб кетмаслигимизга ҳеч ким кафолат бера олмайди. Масалан, қатор вилоятлар учун катта чорраҳа вазифасини бажарувчи Самарқанд шаҳридан ўтган йили бир йилда қанча автомобиль ҳаракатланган бўлса, бу йил уларнинг сони катта миқдорда ошгани аниқ. Бу албатта, тирбандликни юзага келтиради. Шундай экан, Сурхондарё, Қашқадарё, Бухоро, Хоразм вилоятлари, Қорақалпоғистон Республикасини боғлаб турувчи бу йўл инфратузилмасини қайта ўрганиш, тирбандликни камайтириш чора-тадбирларини кўриш вақти аллақачон етган.

Кўпинча биз кундуз кунлари Самарқанд шаҳридаги ана шу серқатнов катта чорраҳада тирбандликнинг олдини олиш учун давлат автомобиль инспектори йўлни бошқариб турганини кўрамиз. Бу вақтинчалик чора. Тун ярмида-чи? Йўлни ким назорат қилади? Бунинг олдини олиш учун остидан ва устидан автомобиль ҳаракатланадиган кўприк қурилса, мақсадга мувофиқ бўлади. Кўприк бу жуда катта харажат ва уни қуриш учун катта лойиҳа керак. Буни яхши биламиз. Аммо тирбандлик ҳозирги кунда иқтисодиётимизга қанча зарар келтираётганини бир ҳисоблаб кўрсак, бундай кўприк нечоғли аҳамиятга эга эканини тасаввур қилиш қийин эмас.

Тирбандликдан чиқдик, “хайрият” дедик. Аммо белгиланган манзилга бир соат кеч етиб бордик. Бир соатлик умримиз беҳуда кетди. Энг ачинарлиси, уни уни ҳеч нарса билан тўлдириб бўлмайди

Фахриддин БОЗОРОВ,

“Халқ сўзи”.