Фото: “Халқ сўзи”

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 25 апрелдаги “Божхона ҳудудида қайта ишлаш божхона режими қўлланилишини соддалаштиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги Фармони ижросини таъминлаш ҳамда божхона органлари томонидан тадбиркорлик субъектларининг ташқи иқтисодий фаолиятини доимий қўллаб-қувватлаш, улар дуч келаётган мавжуд тўсиқларни бартараф этиш бўйича тизимли чора-тадбирлар амалга оширилмоқда.

Давлат божхона қўмитасининг Тошкент вилояти божхона бошқармаси билан ҳамкорликда қайта ишлаш корхоналари раҳбарлари, ташқи иқтисодий фаолияти иштирокчилари, Савдо-саноат палатаси ва Солиқ бошқармаси масъул ходимлари иштирокида “Янгийўл” ТИФ божхона пости, ҳамда “Global komsco Daewoo”, “International paper”, “Imperial Granit” МЧЖ хорижий ишлаб чиқарувчи ташкилотларнинг ҳудудида ўтказилган тадбирда божхона режимининг қулайликлари, шунингдек мамлакатимизда тадбиркорлик субъектлари учун яратилаётган енгилликлар борасидаги долзарб масалалар муҳокама этилди.

Мутасаддиларнинг таъкидлашича Янгийўл туманида жойлашган “Global komsco Daewoo” МЧЖ хорижий корхонаси қоғоз ишлаб чиқаришга ихтисослашган бўлиб, ҳозирда 200 дан ортиқ аҳоли бандлигини таъминлашга эришди. Жамоа ўтган давр мобайнида 16 млн. 200 минг АҚШ доллари миқдоридаги маҳсулот экспорт қилди. Хориждан эса 300 минг АҚШ доллари миқдоридаги хомашё олиб кирилди. Қоғоз маҳсулотлари ишлаб чиқаришга ихтисослашган “International paper” корхонасида эса 300 нафар киши иш билан таъминланган бўлиб, ишлаб чиқарилган маҳсулотларининг экспорт ҳажми 4 млн. 600 минг АҚШ долларини, хориждан хомашё олиб кириш кўрсатгичи 8 млн. АҚШ долларини ташкил этади. 150 нафар кишини янги иш ўринларига жалб этган мармар маҳсулотларини ишлаб чиқаришга ихтисослашган “Imperial Granit” корхонасида ҳам экспорт ва импорт кўрсаткичлари ўсиб бораётгани қайд этилмоқда.

— Экспорт-импорт жараёнлари кенгайиб бораётган бундай корхоналар вилоятда талайгина. Қолаверса, тадбиркорлар кичик ва ўрта бизнес вакилларига ҳам божхона хизмати кўрсатишда меъёрий ҳужжатларни расмийлаштириш ҳолатлари соддалаштирилиб, хизмат сифати такомиллаштирилмоқда, — дейди Тошкент вилояти Божхона бошқармаси бошлиғи, божхона хизмати полковниги Олимжон Хожиматов. — Ҳозирги кунда ходимларимиз томонидан “Божхона тўловлардан озод ҳудуд” тамойилига асосий эътибор қаратилмоқда. Президентимиз Фармони ижросини таъминлаш учун хориждан импорт қилинадиган хомашё ва материалларни қайта ишлаш истагида бўлган тадбиркорлик субъектлари ушбу божхона режимидан фойдаланганда, божхона тўловлари ундирилмаслиги ва иқтисодий сиёсат чоралари қўлланилмаслиги каби афзалликларга эга бўлмоқда. Аслида, ушбу тарихий ҳужжат ҳам мамлакатимиз қайта ишлаш корхоналарини хомашё билан мунтазам таъминлаш, ишланган маҳсулотлари экспорт географиясини кенгайтириш улар ҳажми ва турларини кўпайтиришга йўналтирилган. Фармонда белгиланганидек, товарларни қайта ишлаш операциялари рўйхати қадоқлаш, ўраш, саралаш, тозалаш, бошқа товарларга мослаштириш ва ускуналарни модернизация қилиш хизматлари билан тўлдирилди. Энг катта енгилликлардан бири шуки, мазкур жараёнларни амалга оширишда тадбиркорлар ҳеч қандай божхона тўловлари тўламайди.

“Божхона ҳудудида қайта ишлаш” режим қулайлиги боис, ундан фойдаланувчи ташкилотлар ва маҳсулотлар экспорт-импорт ҳажми ортиб бормоқда. Масалан, жорий йилнинг ўтган 8 ойи мобайнида Тошкент вилояти ҳудудидаги 38 та тадбиркорлик субъектлари томонидан хориждан олиб келинган 268,7 минг тонна, қиймати қарийб 82 млн. АҚШ долларга тенг бўлган хомашёлар “божхона тўловлардан озод ҳудуд” божхона режимига жойлаштирилган. Қайта ишлангандан сўнг хорижга юборилган тайёр маҳсулотлар қиймати эса салкам 84 млн. АҚШ долларини ташкил этган. Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, мамлакатимизда тадбиркорлик субъектларига қаратилаётган эътибор, яратилаётган қулайликлар иқтисодиётимизнинг ривожланишига йўл очмоқда.

— Товарлар экспортида қўлланиладиган божхона йиғимлари ставкалари, имтиёз (шу жумладан, темир йўл тарифлари бўйича), преференциялар, субсидия ва компенсацияларни қайта ишлашдан ҳосил бўлган тайёр маҳсулотлар реэкспортига ҳам татбиқ этилмоқда, — дея сўзида давом этади Олимжон Хожиматов. — Авваллари товарларни қайта ишлаш натижасида ҳосил бўлган маҳсулотларни реэкспорт қилганда тадбиркорларга енгилликлар бўлмаган. Биргина мисол, товарни қайта ишлаш натижасида ҳосил бўлган маҳсулотни реэкспорт қилишда ташиш харажатининг 50 фоизи компенсация қилиб берилади. Бундан бошқа енгиллик ва имтиёзлар ҳам мавжуд. Масалан, товарларни қайта ишлашда мувофиқлик сертификати, санитария-эпидемиологик хулоса ҳамда махсус иқтисодий зона иштирокчилари ва ваколатли иқтисодий операторлар томонидан божхона тўловлари таъминоти (суғурта полиси, банк кафолати, гаров шартномаси, кафиллик хати) талаб этилмайди. Авваллари эса, товарларни ушбу режимга расмийлаштиришда товар импортида қандай ҳужжат талаб қилинган бўлса, шу ҳужжатларни божхона органига тақдим этиши лозим эди. Албатта, бу тадбиркорларга ноқулайликлар туғдирган.

Шодиёр МУТАҲАРОВ, “Халқ сўзи”.