Фото: РИА Новости

Шу йилнинг 6 август куни Россия президенти Владимир Путин ва АҚШ президенти Дональд Трампнинг махсус вакили Стив Уиткофф ўртасидаги музокаралар чоғида Москва Трамп маъмуриятидан “жуда фойдали таклиф” олган. Бу ҳақда Польшанинг “Онет” портали хабар бермоқда.

“Уиткофф АҚШнинг Россияга қарши ўт очишни тўхтатиш бўйича таклифини муҳокама қилди, европалик давлатлар билан келишиб олди. Биз аниқлаганимиздек, Москва Трамп маъмуриятидан жуда фойдали таклиф олди”, деб таъкидлайди нашр.

Трампнинг Украина бўйича режасига нималар киритилган?

Порталга кўра, Трамп маъмурияти Россияга қуйидаги шартларни таклиф қилган:

Украинада ўт очишни тўхтатиш, лекин якуний тинчлик эмас.

Россиянинг янги ҳудудларини де-факто тан олиш, масалани 49 ёки 99 йилга кечиктириш.

Россияга нисбатан киритилган санкцияларнинг катта қисмини бекор қилиш, узоқ муддатда энергетика соҳасида ҳамкорликни тиклаш.

Мақола муаллифларининг таъкидлашича, АҚШ таклифида Украинанинг НАТОга аъзо бўлиши ёки Шимолий Атлантика альянсининг шарқда кенгаймаслиги кафолати ҳақида ҳеч нарса йўқ.

Шунингдек, таклифларда рус тилини ҳимоя қилиш ва Ғарб давлатларидан Киевга ҳарбий ёрдамни тўхтатиш бўйича бандлар йўқ.

Польша порталига кўра, охирги нуқта — муросага келиш ва Россия гўё бунга рози бўлишга тайёр.

Таъкидланишича, ушбу режа мазмунини Россияга энг кескин қарши бўлган ва Украинани янада қўллаб-қувватлаш тарафдори бўлган бир қатор сиёсатчиларнинг баёнотларидан тушуниш мумкин. Шу йилнинг 30 июль куни Польша бош вазири Доналд Туск «яхши имкониятлар ва можаро ҳеч бўлмаганда яқин келажакда тўхтатилиши мумкинлигини кўрсатувчи кўплаб аломатлар бор», деди.

Худди шундай позицияни Польша Ташқи ишлар вазирлиги раҳбари Радослав Сикорски ҳам билдирган. У ўзи учун ғайриоддий тарзда Москвага нисбатан муросасиз гапирган.

“Бу уруш қачондир тугайди ва Россия асрлар давомида Европа Иттифоқи учун хом ашё манбаи бўлиб келган” — дейди у.

Кремль Россиянинг Украина бўйича музокаралардаги позициясини ошкор қилди

Россия президентининг халқаро масалалар бўйича ёрдамчиси Юрий Ушаков таъкидлаганидек, Москва Россия ва АҚШ етакчиларининг учрашуви олдидан Украина можароси бўйича ўз позициясини ўзгартирмаган.

“Бизнинг позициямизда ҳеч нарса ўзгармади”, — дейди дипломат.

Бундан ташқари, Кремль вакилининг қўшимча қилишича, Москва давлат раҳбарлари саммитини ташкил этиш доирасида Вашингтондан таклиф олган ва уни мақбул деб ҳисоблайди.

“Америкаликлардан бир таклиф бор эди, биз буни жуда мақбул деб ҳисоблаймиз”, — дея қўшимча қилган Юрий Ушаков.

Президент ёрдамчиси журналистларнинг Путин ва Трампнинг кутилаётган учрашуви ҳақидаги саволларига ҳам жавоб берди, бироқ Вашингтондан келган таклифнинг моҳиятига аниқлик киритмади. Бундан ташқари, амалдор музокаралар ўтказиладиган жойнинг бир нечта вариантлари ҳақида гапирди, бироқ аниқ жойларни айтмади.

Путин ва Трампнинг бўлажак учрашуви ҳақида нималар маълум?

Ушаковнинг сўзларига кўра, Россия ва АҚШ президентларининг шахсий учрашуви келаси ҳафтада бўлиб ўтади.

“Ҳа, келаси ҳафта. Биз ҳозир учрашувни ташкил этиш устида ишлаймиз”, — дейди Кремль вакили. Шу билан бирга, у саммит ўтказиладиган жой аллақачон келишиб олинганини ва кейинроқ эълон қилинишини қўшимча қилди.

Сиёсий географ, Москва давлат халқаро муносабатлар институти қошидаги Халқаро муносабатларни фазовий таҳлил қилиш маркази директори Игорь Окуневнинг айтишича, Путин ва Трамп ўртасидаги музокаралар жойлашувининг асосий мезони мамлакатнинг Украинага нисбатан нейтрал позицияси бўлади.

“Бу нуқтаи назардан Форс кўрфазининг монархиялари энг яхши кўринади. Туркия ҳам мумкин, чунки у НАТОга аъзо бўлишига қарамай, нейтрал платформа сифатида ўзини аллақачон исботлаган” дейди у.

Форс кўрфази монархияларидан бирида учрашув бўлиши мумкинлиги ҳақидаги хабарлар фонида Путин Бирлашган Араб Амирликлари Трамп билан учрашиш учун мос жой эканини айтди.

“The Guardian” газетасининг ёзишича, Халқаро жиноий суднинг Россия президенти Владимир Путинни “ҳибсга олиш” бўйича ордери унинг Трамп билан учрашувини ташкил қилиш учун мос давлатлар сонини чеклайди.

Нашрнинг қайд этишича, Путин ва Трамп ўртасидаги олдинги учрашув 2018 йилда бўлиб ўтган Хелсинкида музокаралар олиб боришнинг иложи йўқ. Чунки Финляндия Халқаро жиноий суднинг Рим статутини ратификация қилган 125 давлатдан бири ҳисобланади. Худди шу сабабга кўра, Совуқ уруш даврида СССР ва АҚШ раҳбарларининг саммитларига мезбонлик қилган Швейцария, Австрия, Исландия, Мальта, Франция, Испания ва Буюк Британия каби давлатлар бу мулоқотга мос эмас.

Газета, шунингдек, учрашув Потсдам, Ялта ёки Иккинчи жаҳон уруши даврида Гитлерга қарши коалиция давлатлари етакчиларининг конференциялари ўтказилган Теҳронда бўлиб ўтиши эҳтимолини ҳам жуда паст, деб ҳисоблайди.

“Бу Россия ва Украина ўртасида музокаралар бўлиб ўтган Саудия Арабистони ёки Туркияда саммит ташкил этишни англатиши мумкин. Яна бир вариант Венгрия бўлиши мумкин. Чунки унинг бош вазири Виктор Орбан ҳам Трампга, ҳам Путинга яқин бўлиб, аввалроқ ўз мамлакати Халқаро жиноий суддан чиқиш ниятини эълон қилган эди”, — дейилади газета мақоласида.

Учрашув фақат Трамп ва Путин ўртасида бўлади

Трамп Путин ва украиналик ҳамкасби Владимир Зеленскийнинг алоқалари АҚШ ва Россия раҳбарларининг учрашуви учун шарт эмаслигини айтди.

АҚШ етакчисининг сўзларига кўра, у ҳали Зеленский билан музокара ўтказиш ниятида бўлмаса ҳам, Россия президенти билан учрашишга тайёр.

Аввалроқ Оқ уйнинг юқори мартабали мулозимларидан бири “The New York Post” нашрига Трамп Путин билан учрашувга Россия етакчиси Украина президенти билан музокара ўтказган тақдирдагина рози бўлишини айтган эди.

Шунингдек, Оқ уй раҳбари Россияга қарши санкциялар қўллаш ҳақидаги саволга жавоб берди. Унинг сўзларига кўра, бу Путинга боғлиқ бўлади.

“Келинг, у нима дейишини кўриб чиқайлик. Бу унга боғлиқ бўлади” — дейди Трамп.

Шу билан бирга, АҚШ Давлат департаменти матбуот котиби ўринбосари Томми Пиготт 8 август, жума кунигача Украинада ўт очишни тўхтатиш келишувига эришилмаса, АҚШ президенти маъмуриятининг Россияга қарши санкциялар қўллаш ниятини тасдиқлашдан бош тортган.

«Мен бу ҳақда тахмин қилмоқчи эмасман», — деди у.

Шунга қарамай 7 август куни Трамп Россиянинг савдо ҳамкорлари бўлган давлатларга нисбатан яна иккиламчи санкцияларни эълон қилди.

Бундан ташқари, сиёсатчи бевосита Россиянинг ўзига қарши санкциялар қўллаш ҳақидаги саволга жавоб берди. Унинг тушунтиришича, ҳозирда Украина можаросини ҳал қилиш учун жуда жиддий музокаралар олиб борилмоқда.

Трампнинг Россияга нисбатан қаттиққўллиги йўқлиги танқид қилинди

Европа етакчилари АҚШ президентининг Россияга нисбатан қаттиққўллиги тўлиқ йўқлигидан ҳафсаласи пир бўлди. “The Washington Post” нашрининг ёзишича, Европанинг юқори мартабали мулозимларидан бири Оқ уй раҳбари Путин билан учрашишни режалаштираётганини билиб, Европа Иттифоқи етакчилари ваҳимага тушганини айтди.

“Барча бу баёнотларга қарамай, Трамп Путинга заррача босим ўтказгани йўқ”, — деган нашрга.

Венгрия ташқи ишлар вазирлиги раҳбари Петер Сиярто, ўз навбатида, Россия ва АҚШ президентларининг учрашувидан сўнг Европада тинчлик ўрнатилишига умид билдирди.

“Умид қиламизки, Доналд Трамп ва Владимир Путин имкон қадар тезроқ шахсий учрашув ўтказади, кейин эса Марказий Европага тинчлик қайтади!” — дейди у.

БМТ Бош котиби матбуот котиби ўринбосари Фарҳан Ҳақнинг айтишича, ташкилот Путин ва Трампнинг бўлажак учрашувини олқишлайди.

“Биз Украинада БМТ Низоми, халқаро ҳуқуқ ҳамда Бош Ассамблея ва Хавфсизлик Кенгаши резолюцияларига мувофиқ тинчлик ўрнатишга қаратилган барча саъй-ҳаракатларни олқишлаймиз”, — дейди сиёсатчи.