Foto: Veronique de Viguerie

Neyrologlar koronavirus infeksiyasi baʼzi hollarda Alsgeymer kasalligining ogʻir shakliga qaraganda miya hujayralariga koʻproq zarar yetkazishini aniqlashdi. Tadqiqot natijalari haqida "Alzheimerʼs & Dementia" ilmiy jurnalida maqola chop etildi.

“Biz ”COVID-19" infeksiyasi neyronlarning shikastlanishi bilan bogʻliq biomarkerlar konsentratsiyasining keskin oshishiga olib kelishini aniqladik. Ularning nisbati koʻp hollarda Alsgeymer kasalligi bilan ogʻrigan bemorlarga qaraganda bir xil yoki hatto undan yuqori boʻldi. Bu, ayniqsa, infeksiyaning oʻtkir bosqichidagi neyrofiziologik buzilishlar kuzatilgan bemorlarda koʻp uchradi", deydi tadqiqotda ishtirok etgan Nyu-York universiteti professori Jennifer Frontera.

Koronavirus infeksiyasi baʼzi hollarda miyada jiddiy buzilishlarni, jumladan, vaqtinchalik xotira buzilishi va aqliy zaiflashuvni keltirib chiqaradi. 

Bu kabi topilmalar olimlarni ushbu alomatlar “COVID-19”ning ogʻir shakllaridan omon qolgan bemorlarda qancha vaqt saqlanib qolishini va keyinchalik ular yomonlashadimi yoki yoʻqolib ketadimi batafsil oʻrganishga majbur qilmoqda.

Frontera va uning hamkasblari koronavirus infeksiyasining rivojlanishi koʻpincha koʻp miqdordagi signalizatsiya molekulalari va boshqa birikmalarning ishlab chiqarilishi bilan birga boʻlishini aniqladilar. Ularning konsentratsiyasi odatda Alsgeymer kasalligi va boshqa neyrodegenerativ kasalliklar rivojlanishi bilan ortadi.

Olimlar bu kashfiyotga yengil yoki ogʻir koronavirus infeksiyasiga chalinganidan keyin xotira buzilishidan shikoyat qila boshlagan 250 nafar keksa bemorning kasallik tarixini oʻrganish chogʻida duch kelishdi. Olimlar ularning qon va boshqa biomateriallaridan namunalar yigʻib, kimyoviy va gormonal tarkibini batafsil oʻrganishdi.

Tahlil shuni koʻrsatdiki, “COVID-19” bilan kasallangan, aqliy ravshanlik va xotira muammolari bilan ogʻrigan keksa amerikaliklarning qonida tau proteini, beta-amiloid, shuningdek, UCHL1, GFAP va NFL oqsillari juda yuqori konsentratsiyalar mavjud boʻlgan. Bu moddalarning barchasi asab hujayralari shikastlanganda yoki oʻlganida qonga kiradi va odatda sogʻlom odamlarda sezilarli miqdorda topilmaydi.

Frontera va uning hamkasblari taʼkidlaganidek, bemorlarning qonidagi ushbu molekulalarning koʻp konsentratsiyasi koʻp hollarda Alsgeymer kasalligining eng ogʻir shakllarida yoki yaqinda kuchli travmatik miya jarohatini boshdan kechirgan odamlarda kuzatiladigan qiymatlarga oʻxshash yoki hatto oshib ketgan. 

Bu shuni koʻrsatadiki, koronavirus infeksiyasi, baʼzi hollarda, neyrodegenerativ kasalliklar rivojlanishi yoki miya jarohatlari bilan sodir boʻlganidan koʻra, miya hujayralariga koʻproq zarar etkazadi.

Bu faqat infeksiyaning oʻtkir bosqichida sodir boʻladimi yoki bemorlar tuzalib ketgandan keyin asab hujayralari zarar koʻrishda davom etadimi, olimlar hozircha buni aniqlay olmaydilar. Frontera va uning hamkasblari keyingi tajribalar va tuzalib ketgan keksa odamlarni kuzatishlari orqali bu savolga aniq javob topish mumkin boʻladi.